هواکش وسیله‌ای برای به حرکت در آوردن هواست. این وسیله می‌تواند با جابجایی هوا، هوای آلوده از دود و مواد مختلف را پاکسازی کند. به‌طورکلی هدف از استفاده‌ی این دستگاه‌ها، برقراری جریان هوای تازه و یا ایجاد شرایطی برای تمیز کردن جریان گردشی هوا است. ایده‌ی ساخت این وسایل به سال 1824 برمی‌گردد، این هواکش‌ها در مدل ابتدایی خود بسیار ساده و فاقد موتور برق بوده‌اند اما بعدها با ظهور برق و اختراع موتورهای برقی، اتفاقات مهمی در ساخت دستگاه‌های هواکش افتاد. اولین هواکشی که با کمک نیروی الکتریکی عمل تهویه را انجام داد، در سال 1902 میلادی برای بهبود هوا در یک کارخانه‌ی چاپ طراحی و استفاده شد و بعد از آن شرکتی در آمریکا برای تولید این دستگاه‌ها تاسیس شد. امروزه پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی روی این وسایل نیز بی‌تاثیر نبوده است. هرچند هدف از طراحی هواکش‌های اولیه تا هواکش‌های امروزی، پاکسازی و تهویه‌ی مطبوع هوا بوده است اما، تهویه‌های امروزی نسبت به قبل قوی‌تر بوده و هرکدام در جای مخصوص به خود کاربرد دارند. این دستگاه‌ها در بهداشت یک محیط تاثیر بسیار داشته و برای سلامتی و تنفس انسان در محیط بسیار مفید هستند.
انواع هواکش ها:
هواکش‌ها به‌طورکلی به دلیل کارایی‌هایی که دارند به دو دسته‌ی هواکش‌های صنعتی و هواکش‌های خانگی تقسیم می‌شوند.
هواکش‌های صنعتی: هواکش‌های صنعتی برای تهویه‌ی هوای محیط‌های کارگاهی و کارخانه‌ای و همین‌طور تونل‌های شهری و بین‌شهری کاربرد دارند. در کارخانه‌های ماشین‌آلات و قطعات صنعتی، وجود یکی از این هواکش‌ها لازم است، زیرا در صورت نبودن سیستم تهویه‌ی مناسب، موتور این دستگاه‌ها به سرعت دچار سوختگی شده و از کار می‌افتند. هواکش‌های صنعتی نسبت به هواکش‌های خانگی از نظر ساختاری پیچیده‌تر هستند و معمولاً تعداد پره‌های آنها بیش‌تر از دو عدد است. هواکش‌های صنعتی به دو نوع هواکش صنعتی محوری و هواکش صنعتی گریز از مرکز (سانتریفیوژ) تقسیم می‌شوند. رساندن اکسیژن به محل و کنترل انواع آلاینده‌های محیط کاری و از بین بردن بوی نامطبوع از دیگر مزایای هواکش‌های صنعتی به شمار می‌آید.
هواکش‌های خانگی: هواکش‌های خانگی معمولاً دارای سیستمی با عملکرد مکندگی هستند و از این طریق به پاکسازی هوای آلوده کمک می‌کنند. این هواکش‌ها برای بهبود کیفیت هوای محیط داخلی ساختمان‌ها به کار می‌روند و برای مکان‌های اداری، مسکونی و تجاری مناسب هستند. هواکش‌های خانگی برخلاف هواکش‌های صنعتی، کوچک‌تر و دارای ساختار ساده‌تری بوده و تعداد پره‌های کمت‌ری را شامل می‌شوند و بازدهی نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ درصدی دارند. هواکش‌های خانگی از یک الکتروموتور، پروانه و یک قاب خارجی تشکیل شده‌اند. هدف از این مقاله آشنایی با انواع مختلف هواکش‌های خانگی است که در زیر درباره‌ی مدل‌های مختلف تهویه‌های خانگی توضیحاتی داده شده است.
انواع مختلف هواکش های خانگی محوری:
برای ساختن تهویه‌های خانگی به طور معمول از فن‌های محوری استفاده می‌شود. از مدل‌های مختلف هواکش‌های محوری که به آنها هواکش آکسیال نیز گفته می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
هواکش خانگی مدل پروانهای
هواکش خانگی مدل پره محور
هواکش خانگی مدل لوله محور
هواکش‌های خانگی مدل پروانهای: ساده‌ترین نوع هواکش بوده که جنس پره‌های آنها فلزی یا پلاستیکی است و تعداد پره‌های آنها به سه تا شش پره می‌رسد. همچنین به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به الکتروموتور متصل شده و در یک قاب خارجی قرار می‌گیرند.
هواکش‌های خانگی مدل پره محور: این هواکش‌ها مانند هواکش‌های پروانهای هستند با این تفاوت که به جای قرار گرفتن در محفظه خارجی، پروانه و الکتروموتور آنها درون یک محفظه استوانه‌ای قرار می‌گیرد. در این نوع هواکش‌ها قبل از هواکش پره‌های راهنما اضافه می‌شوند که تعداد این پره‌ها بیش‌تر از مدل‌های دیگر است.
هواکش‌های خانگی مدل لوله محور: ساختمان و عملکرد این هواکش‌ها مانند هواکش‌های پره محور است. استفاده از این هواکش‌ها در صنعت نسبت به منازل بیش‌تر است.
انواع هواکش‌های خانگی :
هواکش‌ها انواع مختلفی دارند. هواکش نوع مکنده، هواکش دمنده، هواکش سقفی، هواکش ضدآب، هواکش لوله‌ای، هواکش بیصدا از مدل‌های متنوع هواکش‌هایی هستند که در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هواکش‌های مکنده: این هواکش‌ها، هوای آلودگی محیط را به داخل خود مکیده و بعد از پاکسازی هوا از آلودگی، هوای قابل استشمام را به محیط انتقال می‌دهند. کاربرد اکثر این مدل از هواکش‌ها در صنعت است، زیرا آنها علاوه‌بر تهویه‌ی هوا، توانایی خنک کردن محیط را نیز دارند و می‌توانند هوای تازه را درون محیط یک کارگاه به گردش درآورند.
هواکش‌های دمنده: این هواکش‌ها، هوا را در یک نقطه‌ی خاص از محیط به چرخش در می‌آورند و آن را پاکیزه می‌کنند. هواکش‌های دمنده نیز مانند هواکش‌های مکنده قابلیت خنک کردن محیط را دارند. اما این هواکش‌ها در چگونگی به گردش درآوردن و تهویه‌ی هوا با یکدیگر متفاوتند. هواکش‌های سرویس‌های بهداشتی از هواکش‌های نوع دمنده به حساب می‌آیند. همچنین این هواکش‌ها در ساخت لوازم برقی چون ماکروویو، یخچال و ... کاربرد دارند.
هواکش‌های سقفی: این نوع هواکش‌ها که امروزه در ساختمان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند، به دلیل قرار گرفتن روی سقف، می‌توانند مساحت بیشتری از محیط را پوشش داده و هوای بیشتری را تهویه کنند. البته معمولاً هر نوع هواکشی که بر روی سقف بتوان وصل کرد را هواکش سقفی می‌نامند. از این نوع هواکش‌ها می‌توان در آشپزخانه، دستشویی، کارگاه‌های صنعتی، بیمارستان‌ها، پارکینگ‌ها، مجتمع‌های مسکونی و تجاری و ... استفاده کرد.
هواکش‌های ضدآب: در محیط‌هایی که رطوبت و مصرف آب بالاست، استفاده از هر هواکشی جایز نیست. در مکان‌هایی که رطوبت زیاد است باید از هواکش‌هایی استفاده کرد که رطوبت در کار آنها اختلال ایجاد نکرده و آنها را خراب نکند. در محیط‌هایی چون استخرها و حمام باید از هواکش‌های ضدآب استفاده کرد. این هواکش‌ها می‌توانند رطوبت موجود در هوا را هدایت کنند و از ایجاد آلودگی‌ها و قارچ‌های مربوط به رطوبت جلوگیری کنند.
هواکش‌های لوله‌ای: این هواکش‌ها علاوه‌بر بیصدا بودن، مانند هواکش‌های ضدآب از رشد قارچ، آلودگی و بوی بد جلوگیری می‌کنند و برای سرویس‌های بهداشتی مناسب هستند.
هواکش‌های بیصدا: این محصولات که از دسته محصولات جدید به شمار می‌روند، برای محیط‌های ساکت مناسب هستند. این هواکش‌ها به دلیل عایق‌بندی قطعات به کار رفته در آنها، صدای بسیار کمی داشته و دارای طول عمر بالایی هستند. این هواکش‌ها در رستوران و کافی شاپ‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز خرید، مساجد و ... کاربرد دارند.
نکات مهم در خرید هواکش‌ها:
از نکات مهمی که در خرید هواکش‌های خانگی باید به آن توجه کرد، میزان صدای هواکش است. زیرا هواکش‌های خانگی به دلیل این‌که در محیط‌های داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید دارای صدای کمی باشند. درجه‌ی حفاظت این دستگاه‌ها در برابر گرد وغبار و رطوبت نیز از موارد دیگری است که باید به آن توجه کرد. همچنین انتخاب رنگ و جنس پره‌های آنها که ممکن است فلزی یا پلاستیکی باشد، بسته به نظر مصرف‌کننده متغیر است. قدرت مکش هواکش نیز از پارامترهای مهمی است که هنگام خرید باید در نظر گرفته شود. قدرت مکش هواکش باید با حجم و متراژ حمام یا سرویس بهداشتی متناسب باشد. برای انتخاب هواکش مناسب با فضا به طور مثال باید مساحت کف حمام در ارتفاع حمام را به‌دست آورد و با توجه به عدد به دست آمده، هواکش مناسب را انتخاب کرد. مدل‌های خارجی و ایرانی این هواکش‌ها در بازار موجود است اما در مدل خارجی و مدل ایرانی آنها تفاوت زیادی وجود ندارد. هواکش‌های ایرانی از پارامتری به عنوان متر مکعب در ساعت استفاده می‌کنند. این پارامتر بیان میکند که این هواکش توانایی مکش چند متر مکعب در ساعت را داراست. در مدل‌های خارجی برای این امر معیاری به نام CFM وجود دارد که با کمک آن می‌توان هواکش مناسب را خریداری کرد.
